Er is veel commotie over het ‘nieuwe beoordelen ‘. In alles wat ik lees is het echt een onderwerp wat veel (HR-)mensen bezig houdt. We leven in een tijdperk van grote druk, waarin veel tegenstellingen zijn en waar de ene hype de andere opvolgt. Maar één ding is zeker: het proces van beoordelen moeten we anders gaan inrichten. Maar hoe doe je dit eigenlijk?
Als ik tot de kern kom van dat ‘nieuwe beoordelen’ dan gaat het er denk ik om dat mensen steeds meer snakken naar een zinvol leven en zinvol werk. En terecht. We houden elkaar al lang genoeg in de greep van de controle en dat werkt dus niet meer. We willen op het werk ook gezien en gehoord worden. We willen ertoe doen. En lukt dit? Dan zijn we gelukkiger en dus ook productiever. Een bijkomend voordeel is dat teams en organisaties dan ook betere resultaten halen. Vergeleken met 20 jaar geleden zitten we op dit gebied in een enorme transitie. We gaan van controle naar vrijheid, en daarbij zijn goede resultaten enorm van belang.
Even terug in de tijd…
Na ons 4e levensjaar zijn we verplicht om naar school te gaan. Wat we daarvoor mochten en wat als vanzelfsprekend was, namelijk jezelf zijn en spelen, gaat er langzamerhand, maar zeer gedecideerd, uit. We worden klaargestoomd voor de grote wereld en raken besmet met het halen van goede cijfers. De kinderen die dat niet kunnen, hebben pech, want ze mogen vaak niet meedoen. Datzelfde geldt voor de middelbare school, het wordt alleen maar erger, maar ga je studeren dan zit je helemaal in de ratrace van cijfers en resultaten. Het is op zich al een enorme prestatie als je daar heelhuids doorheen komt. En met heelhuids bedoel ik dat je jezelf niet helemaal kwijt raakt.
Onze hele maatschappij is doordrenkt van de focus op wat níet goed is. Dat geeft veel dreiging, als het niet goed gaat betaal je je lening terug. Of je mag niet meedoen, of je krijgt geen goede baan, enzovoorts. Ik weet dat in ieder geval mijn generatie (geboren rond de jaren ‘60) hier aardig mee besmet is geraakt. En velen van mijn leeftijd zitten nog steeds in dat keurslijf. Die blijven zichzelf bewijzen en zitten verstrikt in de hiërarchie. Laten dat nu vaak ook de beslissers zijn en de leidinggevenden die jongere mensen mogen ‘aansturen’. Ik kan me de squeeze er wel bij voorstellen…
Het controle denken loslaten
De vraag die nu gesteld wordt is om het controle denken los te laten. Weer terug naar de essentie van onszelf. Dat gaan we doen met goede feedback, aandacht voor anderen en proberen daar zelf ook nog gelukkig in te worden. Ik heb er eens over nagedacht en ik heb een idee voor onze generatie. We kennen de controle, we kennen de schaarste dat er geen werk is en dat we 2e of 3e keuzes moesten maken. Maar we zijn ook opgegroeid in een tijd dat alles kon. Vrijheid, blijheid en doe vooral waar je goed in bent en wat je leuk vindt. Met de gedachte daarbij dat het op onze leeftijd niet meer zo nodig is om aardig gevonden te worden, zijn we heel goed in staat om jonge mensen iets te leren.
Het werkt als volgt:
We kunnen jonge mensen heel goed leren om feedback te gaan geven. Goed voorbeeld doet goed volgen. Het lijkt me daarnaast een goed idee om jezelf als leidinggevende een nieuwe ervaring te gunnen. Continu blijven leren, dat houdt je fris. Aan de slag: ga bij al je mensen feedback ophalen, vraag wat ze van je werk vinden, hoe je je presentatie hebt gedaan en hoe ze het vinden dat je het doet met hen en met jouw eigen leidinggevende. Haal overal feedback op, ga rustig zitten, laat alles binnenkomen en bespreek dat met je mensen. Leer ze waar ze de bocht uit vliegen, waar ze mogen nuanceren of juist uit kunnen vergroten. Leer ze omgaan met de rare hiërarchische verhoudingen en vertel ze dat we in een transitie zitten. En dat zij daar een grote rol in spelen. Zet jezelf in de schijnwerpers, maar met alle wijsheid die je hebt. En laat je mensen oefenen, leren en ontwikkelen.
Laten we dit gaan doen, want die bijdrage van ons is belangrijk en wezenlijk. Maar er zit me nog iets anders dwars. Deze transitie die nu gemaakt moet worden ligt op het bordje van organisaties. Ze moeten wel, er is namelijk een enorme urgentie om het anders te doen. Vanuit de wereld en vanuit medewerkers.
Het begint bij het onderwijs
Maar waar is de urgentie bij bijvoorbeeld het onderwijs? Als er iets is waar het failliet duidelijk van is en dat zo onvoorstelbaar dringend aan vernieuwing toe is, is dat ons onderwijs. Dat oude systeem van classificeren, ranken enzovoort moet volledig op de schop. Daar begint het namelijk. Waar we onze kinderen, maar ook onze docenten, helemaal klem zetten. Want is er nog tijd om echt naar leerlingen of studenten te kijken? Mijn ervaring is dat dat marginaal gebeurt. Tot verdriet van de goede docenten en leraren. Met alle consequenties van dien. Want echt leren luisteren, begint al jong. Niet praten en zenden maar luisteren. Wijsheid ontwikkelen, stil zijn, jezelf zijn en niemand gek vinden en inclusief denken. Dat begint op school. Daar ligt de basis voor onze ontwikkeling, ook in het werk.
De druk ligt nu bij bedrijven om deze aan te pakken en verder vorm te geven. Maar eigenlijk gaat die verantwoordelijkheid in mijn ogen veel verder terug. Wie gaat daar de echte change maken? Ik wil wel, jij?
Yolande van der Veer – Expert