Als je iets wil bereiken, moet je bereid zijn om er keihard voor te werken. Zo werkt dat in de bedrijfswereld, maar zeker ook in de topsport. Heb je deze koppeling eigenlijk al ooit gemaakt? Prof. Dr. Nico W. Van Yperen, hoogleraar sportpsychologie, schrijft erover op zijn blog sportscience.blog. Wij spraken hem over het stellen van doelen.
Richting en doorzettingsvermogen
“ Doelen stellen motiveert. Dat wil zeggen dat doelen stellen impact heeft op de drie verschillende componenten van motivatie: het geeft energie en inspiratie, het geeft richting en het versterkt je doorzettingsvermogen (vooral bij tegenslagen). Zo klagen trainers, leraren en werkgevers soms dat hun sporters, studenten of werknemers niet gemotiveerd zijn. Echter, mensen zijn bijna altijd gemotiveerd, maar niet altijd in de richting die jij als trainer, leraar of werkgever wenst. Zo willen sporters zeker wel trainen, maar hebben niet altijd zin in een duurloop en willen werknemers echt wel werken, maar hebben misschien hun focus op een andere taak liggen. Motivatie houdt dus deels in dat de drijfveren zijn gericht op de juiste doelen. Lukt dat niet? Dan is het misschien tijd om iets anders te gaan doen,” vertelt van Yperen.
De juiste doelen stellen
Maar hoe doe je dat dan, de juiste doelen stellen? Van Yperen: “De droom om een mooi resultaat of uitkomst te bereiken (zoals bijvoorbeeld kampioen worden of een bepaalde omzet behalen) is een onmisbare bron van energie en inspiratie, maar daaraan moet vervolgens wel invulling en richting worden gegeven.” Hij bedoelt daarmee dat je wel kan zeggen dat je kampioen wordt, maar als er daarna geen actie wordt genomen of stappen worden gemaakt in hoe je dat doel gaat bereiken, je er niet gaat komen. In de topsport zijn deze doelen vaak eenduidiger dan in de bedrijfswereld. Het is namelijk gemakkelijker om vast te stellen wie de beste hoogspringer, zwemmer of tennisser is dan wie de beste docent, manager of verpleger is, maar in beide gevallen kan je volgens van Yperen deze doelen bereiken door middel van resultaat-, proces- en prestatiedoelen. “Voor topsporters is het resultaatdoel vaak het belangrijkst. Dit doel heeft betrekking op het grote plaatje: ‘waarom’ doe je aan topsport? Voor topsporters is dit meestal olympisch kampioen worden, maar het kan bijvoorbeeld ook een kwalificatie voor een toernooi, een top 10 positie of niet degraderen zijn. Je kan dit dus eigenlijk ook zien als je ultieme droom, je BHAG, met als doel om vooral te inspireren, energetiseren en richting te geven. Prestatiedoelen hebben betrekkingen op ‘wat’ je concreet wil bereiken, onafhankelijk van prestaties van anderen. Bijvoorbeeld een verspringer die verder dan 8 meter wil springen, of bijvoorbeeld een salesman die een stijging van de verkooppercentages wil bereiken. Het zijn eigenlijk de bouwstenen van een uitkomst of resultaatdoel. De derde, het procesdoel, heeft betrekking op ‘hoe’ je je doelstelling wil gaan bereiken. Hieronder valt bijvoorbeeld training en voorbereiding.
Niet verliezen
Naast de verschillende doelen die hierboven worden genoemd, is het volgens van Yperen belangrijk dat je werkt met streefdoelen in plaats van vermijddoelen. “Waar denk je aan als ik zeg ‘niet verliezen’? Juist, aan verliezen!” Van Yperen vertelt dat door zo te denken de kans op een nederlaag aanzienlijk groter wordt. Zo geldt dat ook in de bedrijfswereld. Als de focus ligt op hoe je moet voorkomen dat je niet gaat falen, is de kans groter dat dat wel gaat gebeuren. Leg de focus dus op hoe je het doel wél gaat bereiken en welke acties (procesdoel) je daarvoor moet ondernemen.
Talent, hard werken en mogelijkheden
Bij het stellen van je doel moet het natuurlijk bij je talent en vaardigheden passen. “Het moet dus niet te moeilijk zijn, maar ook niet te makkelijk,” vertelt van Yperen. “Daarnaast moet je de gelegenheid (opportunity) krijgen èn zien om je doelen te verwezenlijken. Talent alleen maakt je namelijk nog geen kampioen. Je moet bereid zijn om keihard te trainen en er veel voor te laten. Het is dus een combinatie van talent, motivatie, hard werken en een omgeving die alle mogelijkheden biedt om jou zo optimaal mogelijk te laten presteren.”
Better never stops
Het proces van doelen stellen gaat natuurlijk continu door. “Als je heel goed wilt worden in een bepaald onderdeel, dan stel je bij het bereiken van een doel een nieuw doel om nog beter te worden. Better never stops! Uit onderzoek blijkt ook dat “jezelf willen verbeteren” sowieso tot de beste prestaties leidt en het leuker en meer motiverend is wanneer je daadwerkelijk beter wordt. Heb je je doel niet behaald? Dan stel je het resultaatdoel of procesdoel bij. Je kiest bijvoorbeeld voor een andere strategie, aanpak of werkwijze of je richt je op andere elementen. Heb je de opgaande lijn te pakken? Dan volgen de overwinningen vanzelf!”
Meer lezen over dit onderwerp? In ons doelenmagazine geven we je onder andere tips&tricks voor het stellen van doelen, lees je een interview met Dr. Alex Klein (spreker & onderzoeker) en René de Jong (rasechte ondernemer & marketing expert) en nog véél meer. Je downloadt het magazine hier.